گیربکس برگشت ناپذیر یا قفل شونده نوعی گیربکس است که در آن حرکت از خروجی به ورودی امکان پذیر نیست. این نوع گیربکس ها در کاربردهایی استفاده می شوند که نیاز به جلوگیری از حرکت رو به عقب وجود دارد، مانند بالابرها، جرثقیل ها، و میکسر ها.
گیربکس های برگشت ناپذیر به دو دسته کلی تقسیم می شوند:
-
گیربکس های برگشت ناپذیر استاتیک: این نوع گیربکس ها به دلیل طراحی خود، از حرکت رو به عقب جلوگیری می کنند. به عنوان مثال، در گیربکس های حلزونی، دنده حلزونی به گونه ای طراحی شده است که در صورت تلاش برای حرکت رو به عقب، از حرکت آن جلوگیری می کند.
-
گیربکس های برگشت ناپذیر دینامیکی: این نوع گیربکس ها از طریق ایجاد اصطکاک یا نیروی مکانیکی، از حرکت رو به عقب جلوگیری می کنند. به عنوان مثال، در گیربکس های کلاچ دار، یک کلاچ مکانیکی بین ورودی و خروجی گیربکس قرار دارد که در صورت تلاش برای حرکت رو به عقب، از حرکت آن جلوگیری می کند.
در اینجا چند نمونه از کاربردهای گیربکس های برگشت ناپذیر که گیربکس خورشیدی نیز یکی از این مدل ها می باشد،آورده شده است:
- بالابرها: در بالابرها، گیربکس برگشت ناپذیر از حرکت رو به عقب بار جلوگیری می کند و از سقوط آن جلوگیری می کند.
- جرثقیل ها: در جرثقیل ها، گیربکس برگشت ناپذیر از حرکت رو به عقب بار جلوگیری می کند و از سقوط آن جلوگیری می کند.
- میکسر ها: در میکسر ها، گیربکس برگشت ناپذیر از حرکت رو به عقب مواد مخلوط شده جلوگیری می کند و از آسیب به میکسر جلوگیری می کند.
گیربکس های برگشت ناپذیر مزایای زیر را دارند:
- ایمن تر هستند: گیربکس های برگشت ناپذیر از بروز حوادث ناشی از حرکت رو به عقب جلوگیری می کنند.
- عمر مفید بیشتری دارند: گیربکس های برگشت ناپذیر از استهلاک و فرسودگی قطعات جلوگیری می کنند و عمر مفید بیشتری دارند.
معایب گیربکس های برگشت ناپذیر عبارتند از:
- هزینه بالاتر: گیربکس های برگشت ناپذیر نسبت به گیربکس های معمولی گران تر هستند.
- وزن بیشتر: گیربکس های برگشت ناپذیر نسبت به گیربکس های معمولی سنگین تر هستند.
