انکودر (Encoder) وسیله‌ای است که حرکت مکانیکی (خطی یا دورانی) را به سیگنال الکتریکی تبدیل می‌کند. این سیگنال الکتریکی می‌تواند شامل موقعیت، سرعت و جهت حرکت باشد.
انکودرها در صنایع مختلف کاربردهای فراوانی دارند، از جمله:
1. کنترل موقعیت:
- در CNC ها و ربات ها از انکودر برای کنترل دقیق موقعیت ابزار یا بازوی رباتیک استفاده می شود.
- در نوار نقاله ها از انکودر برای کنترل سرعت و موقعیت مواد در حال انتقال استفاده می شود.
- در چاپگرها از انکودر برای کنترل دقیق حرکت هد چاپگر استفاده می شود.
2. اندازه گیری سرعت:
- در موتورهای الکتریکی از انکودر برای اندازه گیری سرعت دورانی موتور استفاده می شود.
- در ترازوها از انکودر برای اندازه گیری وزن اجسام استفاده می شود.
- در دستگاه های بسته بندی از انکودر برای کنترل سرعت بسته بندی استفاده می شود.
3. تشخیص جهت:
- در درب های اتوماتیک از انکودر برای تشخیص جهت حرکت درب استفاده می شود.
- در آسانسورها از انکودر برای تشخیص جهت حرکت کابین آسانسور استفاده می شود.
- در خودروها از انکودر برای تشخیص سرعت چرخش چرخ ها استفاده می شود.
انواع انکودر:
انکودرها از نظر نوع حرکت و ساختمان به دو دسته ی اصلی تقسیم می شوند:
- انکودرهای خطی: برای اندازه گیری حرکت خطی استفاده می شوند.
- انکودرهای دورانی: برای اندازه گیری حرکت دورانی استفاده می شوند.
انکودرها از نظر نوع تکنولوژی ساخت به دسته های مختلفی مانند انکودرهای نوری، مغناطیسی، خازنی و التراسونیک تقسیم می شوند.
مزایای استفاده از انکودر:
- دقت بالا: انکودرها می توانند با دقت بسیار بالایی موقعیت، سرعت و جهت حرکت را اندازه گیری کنند.
- قابلیت اطمینان بالا: انکودرها در برابر شرایط محیطی نامناسب مانند گرد و غبار، رطوبت و شوک مقاوم هستند.
- طول عمر بالا: انکودرها عمر مفید بالایی دارند و نیاز به تعمیر و نگهداری کمی دارند.
- قیمت مناسب: انکودرها با توجه به کاربردهای فراوان و مزایای متعددی که دارند، قیمت مناسبی دارند.
معایب استفاده از انکودر:
- پیچیدگی نصب: نصب برخی از انکودرها به تخصص و دانش فنی نیاز دارد.
- حساسیت به نویز: برخی از انکودرها به نویز الکتریکی و مغناطیسی حساس هستند.
- محدودیت سرعت: برخی از انکودرها فقط می توانند تا سرعت های مشخصی کار کنند.